კატეგორია / Category: B2, C2, RLG
ფართობი / Area: 29566,724 ha
დაცვის სტატუსი / Protection status: ტერიტორიის 54.25%-ს ბორჯომ-ხარაგაულის ეროვნული პარკი ფარავს. ტერიტორიის 45.34%-ს IBA (GEO15) ფარავს. IBA-ს (GEO15) ტერიტორიის 16.26%-ს SPA 13 ფარავს. / 54.25 % of territory is covered by Borjomi-kharagauli Protected Areas. 45.34 % of territory is covered by IBA (GEO15). 16.26 % of IBA (GEO15) is represented by SPA 13.
ცენტრალური კოორდინატები / Central Coordinate:
Latitude: 41.803650° / Longitude: 42.901233°
დასაცავი სახეობები / Species of concern: კავკასიური როჭო (Lyrurus mlokosiewiczi), კასპიური შურთხი (Tetraogallus caspius), შავთავა ხეცოცია (Sitta krueperi). ზეკარზე კავკასიური როჭოსა და შურთხის, მცირე კავკასიონის ყველაზე დიდი პოპულაცია გვხვდება. ორივე სახეობა საქართველოს წითელ ნუსხაში შესულია, როგორც მოწყვლადი (VU) სახეობა. ხოლო IUCN-ის საერთაშორისო წითელი ნუსხის მიხედვით კავკასიური როჭო და შავთავა ხეცოცია საფრთხესთან ახლოს მყოფი (NT) სახეობებია. / Caucasian Grouse (Lyrurus mlokosiewiczi), Caspian Snowcock (Tetraogallus caspius), Kruper’s Nuthatch (Sitta krueperi). SPA contains the largest breeding populations of Caucasian Grouse and Caspian Snowcock on the Lesser Caucasus. Caucasian Grouse and Caspian Snowcock are included on the red list of Georgia as vulnerable (VU). Caucasian Grouse and Kruper’s Nuthatch are also classified on the IUCN red list as Near Threatened (NT).
ტერიტორიის აღწერა / Description of the site: ზეკარი (SPA 13) საქართველოს თითქმის ცენტრალურ ნაწილში ზღვის დონიდან 1300 – 2500 მეტრ სიმაღლეზე მდებარეობს. ზეკარის ტერიტორიაზე შერეული ტყე (ფართოფოთლოვანი და წიწვოვანი) გვხვდება, რომელიც შემდეგი ძირითადი სახეობებითაა წარმოდგენილი: კავკასიური სოჭი (Abies nordmanniana), კავკასიური ფიჭვი (Pinus Sosnowskyi), აღმოსავლეთის ნაძვი (Picea orientalis), ქართული მუხა (Quercus iberica), წიფელი (Fagus orientalis), რცხილა (Carpinus caucasica), ჯაგრცხილა (Carpinus orientalis), ცირცელი (ჭნავი) (Sorbus caucasigena) და ლიტვინოვის არყი (Betula litwinowii). ზღვის დონიდან 1850 – 2500 მეტრ სიმაღლეზე გავრცელებულია დეკა (Rhododendron caucasicum). სუბალპურ და ალპურ მდელოებზე გავრცელებული ძირითადი ბალახოვანი მცენარეებია: გლერძი (Astragalus microcephalus), შობერის ნიტრარია (Nitraria schoberi), ურო (Bothriochloa ischaemum), ავშანი (Artemisia larchima) (ქვაჩაკიძე 2010). ორნითოფაუნა იხილეთ https://aves.biodiversity-georgia.iliauni.edu.ge / Zekari SPA is located in the central part of Georgia at an altitude of 1300 – 2500 meters. Mixed forests cover the mountain slopes of the SPA. Dominant species of mixed forests are Abies (Abies nordmanniana), Pine (Pinus Sosnowskyi), Caucasian spruce (Picea orientalis), Georgian Oak (Quercus iberica), Beech (Fagus orientalis), Nornbeam (Carpinus caucasica), Oriental Hornbeam (Carpinus orientalis), Sorb (Sorbus caucasigena) and Birch (Betula litwinowii). Over 1850 meters above the sea level Rhododendron (Rhododendron caucasicum) bushes create scrubland. Subalpine and alpine meadows are dominated with Milkvetch (Astragalus microcephalus), Nitre Bush (Nitraria schoberi), Perennial grass (Botriochlora ischaemum), Sweet Wormwood (Artemisia larchima) (Kvachakidze 2010). See https://aves.biodiversity-georgia.iliauni.edu.ge for Avifauna.
მონიტორინგი / Monitoring
კავკასიური როჭო / Caucasian Black Grouse
მეთოდი / Method: მოტიხტიხე მამლების აღრიცხვა / Lekking male count
პერიოდი / Period: მაისი / May
საჭირო აღჭურვილობა / Needed Equipment: ტელესკოპი 20X60 გადიდებით შტატივთან ერთად; ბინოკლი 8X ან 10X გადიდებით; GPS / 20X60 magnification spotting scope; 8X or 10X magnification binoculars; GPS.
მეთოდის აღწერა / Description: მოტიხტიხე მამრებს ყოველწლიურად მაისის თვეში აღრიცხავთ. სატიხტიხო ადგილს აღმოაჩენთ, GPS კოორდინატებს ჩაინიშნავთ და მოტიხტიხე მამლების რაოდენობას დათვლით. ამ მონაცემებთან ერთად თარიღსა და კლიმატურ პირობებსაც ინიშნავთ. სატიხტიხო ადგილებს მიანიჭებთ უნიკალური სახელწოდებას და დაარუკებთ. ინფორმაციას მონაცემთა ბაზაში შეიტანთ. / Field expedition should take place every May. During the expedition grouse leks should be discovered, GPS locations of the leks should be recorded and lekking males should be counted. Counts should be repeated at least once more during the season. Leks should be given unique names, mapped using coordinates collected on the field and number of males attending the lek should be recorded, date and weather conditions should be recorded as well. Results should be recorded in the database.
კასპიური შურთხი / Caspian Snowcock
მეთოდი / Method: ტერიტორიული მამლების აღრიცხვა / Calling male count
პერიოდი / Period: მაისი / May
საჭირო აღჭურვილობა / Needed Equipment: ტელესკოპი 20X60 გადიდებით შტატივთან ერთად; ბინოკლი 8X ან 10X გადიდებით; GPS / 20X60 magnification spotting scope; 8X or 10X magnification binoculars; GPS.
მეთოდის აღწერა / Description: ტერიტორიულ მამლებს ყოველწლიურად რამოდენიმეჯერ (2-3-ჯერ) მაისის დასაწყისში დილის 07:00 – 09:00 საათის შუალედში აღრიცხავთ. (რუკა 1) მამლების (შესაბამისად წყვილების) რაოდენობას წინასწარ შერჩეული ადგილიდან მათი ტერიტორიული ძახილის მეშვეობით ადგენთ. აღნიშნულ მონაცემებთან ერთად თარიღსა და კლიმატურ პირობებსაც ინიშნავთ. მონაცემები მონაცემთა ბაზაში შეგაქვთ. განმეორებითი აღრიცხვებისას ინფორმაციას, წინა აღრიცხვების მსგავსად იწერთ. / This is a species, which lives in the mountains on bare stony ground. The counting unit is this territorial pair. Calling males are counted in May on several visits to the study area between 07:00 and 09:00 am. Number of calling males, date and weather conditions are recorded. Count data should be recorded in the database. See Map 1 for counting points.
შავთავა ხეცოცია / Kruper’s Nuthatch
მეთოდი / Method: წერტილოვანი ტრანსექტი, ხმით აღრიცხვა / Point transect, playback count
პერიოდი / Period: მაისი / May
საჭირო აღჭურვილობა / Needed Equipment: პლეიერი, ბინოკლი 8X ან 10X გადიდებით; GPS / Player, 8X or 10X magnification binoculars; GPS.
მეთოდის აღწერა/ Description: აღრიცხვებს მაისის პირველ ნახევარში ატარებთ. წიწვოვან ტყეში ზღვის დონიდან 1000 მეტრის ზემოთ მინიმუმ 10 კმ-იან ტრანსექტს აკეთებთ. ყოველ 250 მეტრში შავთავა ხეცოციას ხმას ჩართავთ. ყველა წერტილის GPS კოორდინატსა და თითოეული წერტილისთვის ცალკე, ხმაზე გამოხმაურებული ფრინველების რაოდენობას ჩაინიშნავთ. / Counts should take place in first half of May. Counter covers minimum 10 km distance in coniferous forest above 1000 meters from sea level and plays Kruper’s nuthatch’s song in every 250 meters. GPS coordinates of every point and number of individuals responded are recorded.
რუკა 1 / Map 1
სათვლელი წერტილების GPS კორდინატები / Coordinates:
Counting point 1: 41.836670°/42.806620°
Counting point 2: 41.852527°/42.800061°
ზეკარი (SPA 13)
ფოტო: ნ. პაპოშვილი
შავთავა ხეცოცია (SPA 13)
ფოტო: ლ. ნინუა
| Species scientific name | Species English name | Species Georgian name | Season | IUCN | RLG |
| Milvus migrans | Black Kite | ძერა | M | LC | |
| Circaetus gallicus | Short-toed Snake-Eagle | გველიჭამია (ან ძერაბოტი) | M | LC | |
| Accipiter brevipes | Levent Sparrowhawk | ქორცქვიტა (ან შავთვალა მიმინო, ლევანმიმინო) | M | LC | VU |
| Accipiter nisus | Eurasian Sparrowhawk | მიმინო | YR-R | LC | |
| Accipiter gentilis | Northern Goshawk | ქორი | YR-R | LC | |
| Buteo buteo | Common Buzzard | ჩვეულებრივი კაკაჩა | YR-R | LC | |
| Buteo lagopus | Rough-legged Buzzard | ფეხბანჯგვლიანი კაკაჩა | M | LC | |
| Buteo rufinus | Long-legged Buzzard | ველის (ან გრძელფეხა) კაკაჩა | M | LC | VU |
| Pernis apivorus | European Honey-Buzzard | კრაზანაჭამია (ან ირაო) | M | LC | |
| Hieraaetus pennatus | Booted Eagle | ჩია არწივი | BB | LC | |
| Aquila heliaca | Imperial Eagle | ბექობის (ან თეთრმხრება) არწივი | M | VU | VU |
| Clanga clanga | Greater Spotted Eagle | დიდი მყივანი არწივი | M,WV | VU | VU |
| Clanga pomarina | Lesser Spotted Eagle | მცირე მყივანი არწივი | M | LC | |
| Aquila nipalensis | Steppe Eagle | ველის არწივი | M | EN | |
| Aquila chrysaetos | Golden Eagle | მთის არწივი | YR-R | LC | VU |
| Neophron percnopterus | Egyptian Vulture | ფასკუნჯი | YR-V | EN | VU |
| Gypaetus barbatus | Bearded Vulture (Lammergeier) | ბატკანძერი (ან წვერიანი სვავი, ყაჯირი, კრავიჭამია) | YR-V | NT | VU |
| Aegypius monachus | Cinereous Vulture (Eurasian Black Vulture) | სვავი | YR-V | NT | EN |
| Gyps fulvus | Eurasian Griffon Vulture | ორბი | YR-V | LC | VU |
| Circus aeroginosus | Western Marsh Harrier | ჭაობის ძელქორი (ან ჭაობის ბოლობეჭედა) | M | LC | |
| Circus cyaneus | Hen (or Northern) Harrier | მინდვრის ძელქორი (ან მინდვრის ბოლობეჭედა) | M | LC | |
| Circus macrourus | Pallid Harrier | ველის ძელქორი (ან ველის ბოლობეჭედა) | M | NT | |
| Circus pygargus | Montagu’s Harrier | მდელოს ძელქორი (ან მდელოს ბოლობეჭედა) | M | LC | |
| Falco cherrug | Saker Falcon | ბარი (ან გავაზი) | M | EN | CR |
| Falco biarmicus | Lanner Falcon | წითელთავა შავარდენი | M | LC | VU |
| Falco peregrinus | Peregrine Falcon | ჩვეულებრივი შავარდენი | YR-R | LC | |
| Falco subbuteo | Eurasian Hobby | მარჯანი | BB | LC | |
| Falco columbarius | Merlin | ალალი | M | LC | |
| Falco vespertinus | Red-footed Falcon | წითელფეხა შავარდენი | M | NT | EN |
| Falco naumanni | Lesser Kestrel | მცირე (ან ველის) კირკიტა | M | LC | CR |
| Falco tinnunculus | Common Kestrel | ჩვეულებრივი კირკიტა | YR-R | LC | |
| Lyrurus mlokosiewiczi | Caucasian Grouse | კავკასიური როჭო | YR-R | NT | VU |
| Tetraogallus caspius | Caspian Snowcock | კასპიური შურთხი | YR-R | LC | VU |
| Coturnix coturnix | Common Quail | მწყერი | BB | LC | |
| Grus grus | Common Crane | რუხი წერო | M | LC | EN |
| Anthropoides virgo | Demoiselle Crane | წეროტურფა | M | ||
| Crex crex | Corn crake | ღალღა | BB | LC | |
| Scolopax rusticola | Eurasian Woodcock | ტყის ქათამი (ვალდშნეპი) | M | LC | |
| Columba palumbus | Common Wood-Pigeon | ქედანი | BB | LC | |
| Cuculus canorus | Common Cuckoo | გუგული | BB | LC | |
| Bubo bubo | Eurasian Eagle Owl | ზარნაშო | YR-R | LC | |
| Asio otus | Northern Long-eared Owl | ყურებიანი ბუ (ან ოლოლი) | YR-R | LC | |
| Asio flammeus | Short-eared Owl | ჭაობის ბუ | M | LC | |
| Otus scops | Eurasian Scops-Owl | წყრომი | BB | LC | |
| Athene noctua | Little Owl | ჭოტი | YR-R | LC | |
| Strix aluco | Tawny Owl | ტყის ბუ | YR-R | LC | |
| Caprimulgus europaeus | European Nightjar | უფეხურა | BB | LC | |
| Apus apus | Common Swift | ნამგალა | BB | LC | |
| Tachymarptis melba | Alpine Swift | მეკირია (ან თეთრმუცელა ნამგალა) | BB | LC | |
| Merops apiaster | European Bee-eater | ოქროსფერი კვირიონი | M | LC | |
| Dryocopus martius | Black Woodpecker | შავი კოდალა | YR-R | LC | |
| Picus viridis | Eurasian Green Woodpecker | მწვანე კოდალა | YR-R | LC | |
| Dendrocopos major | Greater Spotted Woodpecker | დიდი ჭრელი კოდალა | YR-R | LC | |
| Leiopicus medius | Middle Spotted Woodpecker | საშუალო ჭრელი კოდალა | YR-R | LC | |
| Dryobates minor | Lesser Spotted Woodpecker | მცირე ჭრელი კოდალა | YR-R | LC | |
| Jynx torquilla | Eurasian Wryneck | მაქცია | BB | LC | |
| Eremophila alpestris | Horned (or Shore) Lark | რქოსანი ტოროლა | YR-R | LC | |
| Lullula arborea | Wood Lark | ტყის ტოროლა | BB | LC | |
| Alauda arvensis | Eurasian Skylark | მინდვრის ტოროლა | BB | LC | |
| Hirundo rustica | Barn Swallow | სოფლის მერცხალი | BB | LC | |
| Hirundo rupestris | Eurasian Crag-martin | კლდის მერცხალი | BB | LC | |
| Delichon urbicum | Northern Hause-Martin | ქალაქის მერცხალი | BB | LC | |
| Anthus trivialis | Tree Pipit | ტყის მწყერჩიტა | BB | LC | |
| Anthus pratensis | Meadow Pipit | მდელოს მწყერჩიტა | BB | NT | |
| Anthus cervinus | Red-Throated Pipit | წითელგულა მწყერჩიტა | M | LC | |
| Anthus spinoletta | Water Pipit | მთის მწყერჩიტა | BB | LC | |
| Motacilla alba | White Wagtail | თეთრი ბოლოქანქარა | BB | LC | |
| Motacilla cinerea | Grey Wagtail | რუხი ბოლოქანქარა | BB | LC | |
| Motacilla flava | Yellow Wagtail | ყვითელი ბოლოქანქარა | BB | LC | |
| Motacilla citreola | Citrine Wagtail | ყვითელთავა ბოლოქანქარა | M | LC | |
| Lanius collurio | Red-backed Shrike | ჩვეულებრივი ღაჟო | BB | LC | |
| Prunella modularis | Hedge Accentor (Dunnock) | ტყის ჭვინტაკა | YR-R | LC | |
| Prunella collaris | Alpine Accentor | ალპური ჭვინტაკა | YR-R | LC | |
| Sylvia curruca | Lesser Whitethroat | მცირე თეთრყელა ასპუჭაკა | BB | LC | |
| Sylvia atricapilla | Blackcap | შავთავა ასპუჭაკა | BB | LC | |
| Phylloscopus collybita | Common Chiffchaff | ჩვეულებრივი ჭივჭავი (ჩვეულებრივი ყარანა) | BB | LC | |
| Phylloscopus sindianus | Mountain Chiffchaff | მთის ჭივჭავი (მთის ყარანა) | BB | LC | |
| Phylloscopus trochiloides | Greenish Warbler | მომწვანო ჭივჭავი (მომწვანო ყარანა) | BB | LC | |
| Regulus regulus | Goldcrest | ყვითელთავა ნარჩიტა (ყვითელთავა ღაბუაჩიტი) | YR-R | LC | |
| Muscicapa striata | Spotted Flycatcher | რუხი ბუზიჭერია (რუხი მემატლია) | BB | LC | |
| Ficedula albicollis | Collared Flycatcher | თეთრყელა ბუზიჭერია (თეთრყელა მემატლია) | BB | LC | |
| Saxicola torquatus | Common Stonechat | შავთავა ოვსადი | BB | LC | |
| Saxicola rubetra | Whinchat | თეთრწარბა (ანუ მდელოს) ოვსადი | BB | LC | |
| Monticola solitarius | Blue Rock-Thrush | კლდის ლურჯი შაშვი | BB | LC | |
| Monticola saxatilis | Rufous-tailed Rock-Thrush | კლდის ჭრელი შაშვი | BB | LC | |
| Oenanthe oenanthe | Northern Wheatear | ჩვეულებრივი მეღორღია | BB | LC | |
| Phoenicurus ochruros | Black Redstart | შავი ბოლოცეცხლა | BB | LC | |
| Phoenicurus phoenicurus | Common Redstart | ჩვეულებრივი ბოლოცეცხლა | BB | LC | |
| Erithacus rubecula | European Robin | გულწითელა | BB | LC | |
| Turdus merula | Eurasian Blackbird | შაშვი | YR-R | LC | |
| Turdus torquatus | Ring Ouzel | თეთრგულა შაშვი | YR-R | LC | |
| Turdus pilaris | Fieldfare | რუხთავა შაშვი | M | LC | |
| Turdus iliacus | Redwing | თეთრწარბა (ანუ ფრთაჟღალი) შაშვი | M | NT | |
| Turdus philomelos | Song Thrush | წრიპა შაშვი (მგალობელი შაშვი) | BB | LC | |
| Turdus viscivorus | Mistle Thrush | ჩხართვი | YR-R | LC | |
| Aegithalos caudatus | Long-tailed Tit | თოხიტარა | YR-R | LC | |
| Parus ater | Coal Tit | მცირე წივწივა (მცირე წიწკანა) | YR-R | LC | |
| Parus major | Great Tit | დიდი წივწივა (დიდი წიწკანა) | YR-R | LC | |
| Parus caeruleus | Blue Tit | მოლურჯო წივწივა (მოლურჯო წიწკანა) | YR-R | LC | |
| Sitta europaea | Wood Nuthatch | ჩვეულებრივი ხეცოცია | YR-R | LC | |
| Sitta neumayer | Rock Nuthatch | მცირე კლდეცოცია | YR-R | LC | |
| Sitta krueperi | Küper’s Nuthatch | შავთავა ხეცოცია | YR-R | LC | |
| Tichodroma muraria | Wall-creeper | ფრთაწითელი კლდეცოცია | YR-R | LC | |
| Certhia familiaris | Eurasian Tree-creeper | ჩვეულებრივი მგლინავა | YR-R | LC | |
| Troglodytes troglodytes | Winter Wren | ჭინჭრაქა (ღობემძვრალა) | YR-R | LC | |
| Cinclus cinclus | White-throated Dipper | წყლის შაშვი | YR-R | LC | |
| Miliaria calandra | Corn Bunting | მეფეტვია (ანუ მინდვრის გრატა) | BB | LC | |
| Emberiza cia | Rock Bunting | კლდის გრატა | YR-R | LC | |
| Fringilla montifringilla | Brambling | ჩრდილოეთის სკვინჩა | M | LC | |
| Fringilla coelebs | Eurasian Chaffinch | სკვინჩა (ნიბლია) | YR-R | LC | |
| Carduelis carduelis | European Goldfinch | ჩიტბატონა | YR-R | LC | |
| Carduelis spinus | Eurasian Siskin | შავთავა მწვანულა | YR-R | LC | |
| Carduelis chloris | European Greenfinch | მწვანულა | YR-R | LC | |
| Carduelis flavirostris | Twite | მთის ჭვინტა | YR-R | LC | |
| Carduelis cannabina | Eurasian Linnet | ჭვინტა (მეკანაფია) | YR-R | LC | |
| Pyrrhula pyrrhula | Eurasian Bullfinch | სტვენია | YR-R | LC | |
| Coccothraustes Coccothraustes | Hawfinch | კულუმბური | YR-R | LC | |
| Serinus pusillus | Fire-fronted Serin (Red-fronted Serin) | წითელშუბლა მთიულა | YR-R | LC | |
| Serinus serinus | European Serin | მოყვითალო მთიულა | YR-R | LC | |
| Carpodacus erythrinus | Common Rosefinch | ჩვეულებრივი კოჭობა | BB | LC | |
| Loxia curvirostra | Red Crossbill (Common Crossbill) | ნისკარტმარწუხა | YR-R | LC | |
| Passer montanus | Tree Sparrow | მინდვრის ბეღურა | BB | LC | |
| Passer domesticus | Hause Sparrow | სახლის ბეღურა | YR-R | LC | |
| Sturnus vulgaris | Common Starling | შოშია (შროშანი) | BB | LC | |
| Garrulus glandarius | Eurasian Jay | ჩხიკვი | YR-R | LC | |
| Pyrrhocorax pyrrhocorax | Red-billed Chough | წითელნისკარტა მაღრანი | YR-R | LC | |
| Pyrrhocorax graculus | Yellow-billed Chough | ყვითელნისკარტა მაღრანი | YR-R | LC | |
| Corvus corax | Common Raven | ყორანი | YR-R | LC | |
| Corvus corone | Hooded Crow | რუხი ყვავი | YR-R | LC | |
| Corvus monedula | Eurasian Jackdaw | ჭკა | YR-R | LC |